Max Boodie, en Wouter Waaijenberg 
12 november 2024

Er staat heel wat te gebeuren op het gebied van mbo-volume recruitment en daar zijn een paar aanleidingen voor. Nog meer aanleiding, er gebeurt al zoveel. We roepen al zolang dat er geen loodgieters, beveiligers, facility medewerkers, timmerlieden, verpleegkundigen, salarisadministrateurs, sportinstructeurs en onderwijspersoneel meer zijn. Het mbo-onderwijs en de mbo-arbeidsmarkt hebben de volle aandacht van alle belangenbehartigers en beleidsmakers. Het ene mbo-pact na het andere wordt opgericht, en iedere organisatie in Nederland die op dit moment mbo´ers in dienst heeft is ermee bezig. Het klopt, we zijn er druk mee. Maar er komt nog meer, een mbo-landverschuiving in drie delen.

Deel 1: de wet- en regelgeving omtrent flex

Er komt per 1 januari 2025 een einde aan een overgangsperiode van de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA). In 2016 werd de DBA van kracht. Bedoeld om schijnzelfstandigheid tegen te gaan. ‘Maar de afgelopen jaren kenden we nog een overgangsperiode: het ‘handhavingsmoratorium. De wet werd niet gehandhaafd, het beoordelen van arbeidsrelaties aan de hand van de DBA bleek ingewikkelder dan gedacht. Maar aan die overgangsperiode komt nu een eind. Het wetsvoorstel Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden (Wet VBAR) moet die duidelijkheid bieden en wordt binnenkort in de Tweede Kamer behandeld. Die moet een duidelijkere scheiding aanbrengen tussen zelfstandig werk (zzp) en het werken in dienstverband. Maar de wet is voorlopig uitgesteld tot 2026. Voor werkgevers (opdrachtgevers) én zelfstandigen is vooralsnog onduidelijk wat dit precies betekent: wanneer is er sprake van loondienst, wanneer van een opdracht? En dat betekent dat er onrust is en dat werkgevers en ZZP´ers anticiperen op deze wet.

Uit een analyse van de Intelligence Group op basis van data van hr- tech-dienstverlener HeadFirst Group, maken organisaties de laatste maanden vaker gebruik van gedetacheerden en minder van zzp’ers. Het is een indicatie van een meer structurele verschuiving. Ook – zo merken wij bij PlaytoWork – gaan organisaties vaker over tot het in vaste dienst nemen van uitvoerend en vaak mbo-opgeleid personeel wat ze voorheen ook via ZZP-constructies of uitzendbureaus inhuurden.

De voornaamste reden voor de inhuur van mbo zzp’ers dat deze kandidaten ook in staat zijn om de bijzondere werktijden in te vullen die vast personeel binnen de CAO niet kan of mag uitvoeren. Dit betekent ook dat indien er meer werknemers in vaste dienst gaan komen ook meer fte nodig zijn, om dezelfde aantal werkuren ingevuld te krijgen. De mbo ZZP’er kiest er vaak bewust voor om deze extra uren in bijzondere werktijden in te vullen. Voor de opdrachtgevers betekent dit vaak simpelweg meer flexibiliteit.

Deel 2: zzp’ers op de arbeidsmarkt, durven we het aan

Enkele honderdduizenden zzp’ers zullen de komende maanden gaan zorgen voor een grote toename in het aantal sollicitaties en dit zal zorgen voor grote bewegingen op de arbeidsmarkt. Maar durven we het aan? Durven we een ondernemend ingestelde zelfstandige vak professional als een zzp’er is, een vaste baan aan te bieden – en hem of haar aan de keten te leggen? We zien dat recruiters daar vaak vanuit hun voorkeur voor kandidaten die consistent gedrag vertonen in hun carrière voor terugschrikken. Terecht of onterecht, wie zal het zeggen. Maar nog belangrijker wellicht, gaan de zzp’ers het echt doen? Hun vrijheid en de extra (hogere) inkomsten opgeven? Een deel wel – afhankelijk van de professie is daar tussen de 4%-25% toe bereid. Een groot deel dus niet . En laat nu vooral bij de mbo-krapteberoepen zoals Productie, Verpleging/verzorging/welzijn, Bouw, en Logistiek (verpakking, verzending, magazijnbeheer), het aandeel dat in loondienst wil gaan het laagst te zijn (rond de 10-12%).

Deel 3:uitzenders worden te duur, we gaan weer mensen aannemen in vaste banen

Onderzoek van de ING laat zien dat de veranderende wet- en regelgeving rondom uitzenden, het uitzendwerk duurder en minder flexibel maakt. De tarieven stegen in 2023 met maar liefst 12% en trend die in 2024 is doorgezet. Ondanks de hogere tarieven verslechterde de winstgevendheid van flexbedrijven. Die verslechtering van de winstgevendheid is in 2022 al ingezet. Flexbedrijven hebben hun prijzen (tarieven) weliswaar fors verhoogd, zij kunnen de eigen hoge kosten lang niet altijd doorberekenen aan hun klanten. Dat geldt zeker als wordt gewerkt met langlopende contracten (waarin prijzen zijn vastgelegd).

De reactie die wij zien bij PlaytoWork is dat veel organisaties de uitzendschil afbouwen, dit kan soms door de uitzendkrachten in dienst te nemen – een groeiende propositie van uitzendbureaus, maar het kan ook door meer zelf te gaan werven. Echter, daar waar de eisen van uitvoerenden ingeleend via het uitzendbureau lager liggen, omdat er toch op de werkvloer geselecteerd kan worden, gaan de eisen van uitvoerenden die vast moeten worden aangenomen omhoog. Logisch, werkgevers hebben zelf weer het risico van zogenaamde bad-hires. En de stappen rondom het onboarden van nieuwe medewerkers is intens en vergt veel aandacht van hr-afdelingen en de business.

Die eisen zorgen ervoor dat er een grotere vraag komt naar mbo-2 en mbo-3 opgeleide mensen. In een markt die al schaars was, is dat wel een uitdaging. Een uitdaging op meerdere fronten, want het gaat niet alleen om het vinden en bereiken van deze doelgroep – dit is een vak apart. Het gaat ook om het zelf doen wat de uitzenders voor je deden. Naast het werven werd er door hen ook voorgeselecteerd en opgeleid. En laten dat nou vaardigheden zijn die organisaties vaak niet meer in huis hebben. Het opnieuw opbouwen van recruitmentcapaciteit, -vaardigheden en -processen kost tijd en visie. Het opleiden van talentvolle maar nog niet volledig inzetbare medewerkers is een probleem voor iedere hiring manager met een taakstelling en budget.

Over PlaytoWork

De experts van PlaytoWork helpen organisaties met het delen van kennis en met concrete projecten. Het delen van kennis doen we onder andere via onze rondetafelbijeenkomsten, de mbo-marktonderzoeken en de snapshots. We zijn ook partner om hr- en recruitment afdelingen te helpen om de instroom van mbo-personeel te vergroten en versnellen, en de kwaliteit van werving op basis van skills te verder verbeteren.

Bronnen

1. https://www.werf-en.nl/miljoenen-sollicitaties-van-zzpers-overspoelen-komend-half-jaar-de-arbeidsmarkt/
2. https://www.flexnieuws.nl/2024/01/de-flexbranche-in-en-na-2024/
3. https://www.actiz.nl/flexibel-werken-het-kan-de-vvt/
4. https://www.flexnieuws.nl/2024/01/ing-krimp-flexbranche-in-2024-veel-uitdagingen-maar-ook-kansen/

Behoefte aan ondersteuning bij het invullen van je mbo-vacatures? Neem contact op met een van onze experts via mbosucces@playtowork.nl. Bekijk onze kennisartikelen en meer op de website: https://playtowork.nl/mbo-kenniscentrum/